LƯỢC SỬ ĐÌNH THẦN TỊNH THỚI
Thời gian đăng: 15:50:46 07/07/2023
Thời gian cập nhật lần cuối: 15:38:00 10/07/2023
Thôn Tịnh Thới là một thôn lâu đời được hình thành vào khoảng đầu triều Nguyễn. Thôn nằm trên cù lao Trâu, thuộc tổng Vĩnh Trinh huyện Vĩnh An, phủ Định Viễn, dinh Vĩnh Trấn.
.jpg)
Năm 1832, sau khi tổng trấn Gia Định thành Lê Văn Duyệt qua đời, vua Minh Mạng liền bỏ hệ thống hành chánh Gia Định thành với ngũ trấn mà chia thành 06 tỉnh là Biên Hòa, Gia Định, Định Tường, Vĩnh Long, An Giang và Hà Tiên. Thôn lúc này lại thuộc về tỉnh An Giang.
Năm 1836, vua Minh Mạng cho lập địa bạ toàn Nam Kỳ, địa bạ lập xong có tên thôn Tịnh Thới. Đây có thể coi là cơ sở xác lập về mặt hành chánh rất sớm của thôn Tịnh Thới so với các thôn, làng khác thành lập sau nầy (sẽ không có tên trong địa bạ)
Năm 1839 huyện Vĩnh An bị cắt một phần đất ở phía Nam để thành lập huyện An Xuyên, và một phần phía Bắc để thành lập huyện Đông Xuyên. Ba huyện nầy hợp thành phủ Tân Thành. Thôn Tịnh Thới lúc này thuộc tổng An Tịnh, huyện Vĩnh An phủ Tân Thành tỉnh An Giang.
Ở Nam Kỳ nói chung, sau khi đã thành lập thôn, ấp, việc thứ đến sẽ là xây cất đình làng. Qua tài liệu ghi chép còn lại và lời kể của các vị cao niên trong làng thì Đình Thần được xây dựng từ rất xa xưa, lúc ban đầu, đình tọa lạc bên bờ rạch Long Sơn, gần sông Tiền, đoạn đuôi Huyền Vũ. Mãi cho đến năm Canh Ngọ (1810) dưới triều vua Gia Long, do đất hai bên bờ rạch Long bị sạt lở, phần phía trước của đình sắp đổ xuống sông. Vì vậy Ban hội Đình đã họp và quyết định di dời đình vào phía trong phần đất liền vào năm 1812, tức vị trí của ngôi Đình hiện nay.
Cũng theo người xưa kể lại, đất để xây dựng Đình Thần Tịnh Thới là do tổ tiên ông Nguyễn Văn Tước đã hiến đất. Tổng diện tích đất Đình xưa kia khá rộng, gồm 3 thửa. Tức thửa đất số 166 – 167 và 168. Nhưng sau này miền Nam hoàn toàn giải phóng, Ban Tế Tự Đình đã hiến thửa đất số 167 cho nhà nước để xây dựng những công trình phúc lợi như trường học, Ban nhân ấp. Hiện tại tổng diện tích đất của Đình thần còn lại 13.0909 m2.
Thuở mới thành lập, Đình Tịnh Thới chưa có sắc thần để thờ. Vì vậy Ban Tế Tự Đình mới bàn với nhau viết tờ bẩm gởi lên quan Tỉnh xin Hoàng đế ban sắc thần cho Đình Tịnh Thới, sau đó vua Tự Đức đã phê duyệt và cấp sắc gởi về thôn vào năm Tự Đức ngũ niên (1853).
Nội dung sắc thần như sau:
* Phiên âm :
Sắc.
Bổn cảnh Thành hoàng chi thần, nguyên tặng
Quảng Hậu Chính Trực Hựu Thiện chi thần, hộ quốc tí dân nẫm trứ linh ứng.
Tứ kim phi ưng Cảnh mệnh, miến niệm thần hưu, khả gia tặng Quảng Hậu Chính Trực Hựu Thiện Đôn Ngưng chi thần.
Nhưng chuẩn Vĩnh An huyện, Tịnh Thới thôn y cựu phụng sự. Thần kỳ tương hựu bảo ngã lê dân.
Khâm tai.
Tự Đức ngũ niên, thập nhất nguyệt, nhị thập cửu nhật.
Ấn Sắc Mệnh Chi Bảo
* Dịch Nghĩa :
Sắc ban cho
Thần Thành hoàng bổn cảnh, nguyên được phong tặng là Quảng Hậu Chính Trực Hựu Thiện chi thần, giữ nước giúp dân, linh ứng rõ ràng. Nay trẫm giữ mệnh lớn, nhớ nghĩ ơn thần. Nên gia tặng hiệu là Quảng Hậu Chính Trực Hựu Thiện Đôn Ngưng chi thần.
Chuẩn y cho thôn Tịnh Thới, huyện Vĩnh An vẫn phụng thờ theo lối cũ. Thần hãy tiếp tục giúp đỡ và bảo hộ con dân của Trẫm.
Kính thay!
Ngày 29 tháng 11 (âl) năm Nhâm Tý, niên hiệu Tự Đức thứ 5 ( 1853).
Ấn Sắc Mệnh Chi Bảo
Ban đầu ngôi đình cất bằng cây, lợp ngói, quy mô nhỏ vừa đủ chỗ để cúng kiếng chứ không bề thế như ngày nay. Năm 1854, đình cũ bị xuống cấp, hư dột nhiều chỗ, ban hội đình mới họp bầu ban tái thiết để cất lại ngôi đình với 3 nóc, cũng bằng gỗ lợp ngói. Gian trước là vỏ ca, rồi tới bái đường, chánh điện. Đình cất 3 gian 2 chái bắt vần, nóc chánh điện có cổ lầu. Chánh điện có 3 khuôn cửa gỗ, ngày thường đóng kín, đến lệ cúng mới mở ra. Nền đình lúc đó là nền đất, chưa lót gạch.
Mỗi năm đình có 2 lệ cúng: ngày 20 – 21 tháng 3 (ÂL) cúng Hạ Điền được xem là chánh lễ; còn lệ cúng mùng 9 – 10 tháng chạp (ÂL) cúng Thượng Điền được tổ chức gọn hơn. Tùy theo mỗi lễ cúng mà có văn tế khác nhau. Ban cúng tế gồm một chủ tế và sáu học trò lễ; ban lễ nhạc gồm 5 người. Lễ rước Sắc thần hàng năm được tổ chức khá chu đáo, với ý nghĩa là cung nghinh linh thần đi viếng khắp trong làng để nhân dân chiếm bái và cầu nguyện cho gia đạo bình an, làm ăn thuận lợi. Bên cạnh đó người dân còn được tham gia các trò vui như hát chập, hát bội, múa lân…
Đến khi Thực dân Pháp xâm lược Việt Nam, lần lượt chiếm các tỉnh Nam Kỳ. Vùng đất thôn Tịnh Thới cũng chịu chung cảnh khói lửa chiến tranh. Trong lúc ly loạn, tờ sắc thần do vua Tự Đức ban cấp trước đây đã bị thất lạc. Sau đó đến khoảng năm 1911, hương chức đình mới họp nhau đệ đơn gởi ra xin Triều đình Huế tái cấp lại sắc thần để dân làng thờ phụng. Đơn được Bộ Lễ triều Duy Tân thâu nhận và đệ trình lên vua. Triều đình đã cho sao lục lại nội dung của sắc phong trước, viết trên giấy bạch, không có hoa văn, kèm theo dòng chữ:
“ Duy Tân ngũ niên, nhuận lục nguyệt, nhị thập nhị nhật. Lễ Bộ cung lục, Tịnh Thới xã tuân chiếu phụng tự”
Nghĩa là:
“Ngày 22 tháng 6 nhuận năm Duy Tân thứ 5. Bộ Lễ cung kính sao lục. Xã Tịnh Thới phải tuân theo chiếu (của nhà vua) mà thờ phụng”
Kèm theo đó đóng ấn “Lễ Bộ Chi Ấn”
Đến tháng 3 năm 1943, sau hơn 80 năm xây cất, ngôi đình lại tiếp tục bị mối mọt, xuống cấp nặng. Ban hội đình mới họp nhau bàn phương án cất lại ngôi đình lần nữa. Chánh điện và bái đường hư hỏng nặng nhất nên được ưu tiên cất trước. Đình lúc nầy được lát gạch Tàu lục giác kiểu quy giáp, nền cuốn bản đô, xung quanh tấn đá xanh nguyên tấm, vách xây gạch. Hai nóc cũng 3 gian 2 chái bắt vần, chánh điện xây lối cổ lầu hạ hiên, mái lợp ngói. Năm 1945, công cuộc hoàn tất, lễ lạc thành tổ chức vào lệ cúng cầu an ngày 20 - 21 tháng 3 âm lịch.
Năm 1946, Thực dân Pháp tái xâm lược Việt Nam, hưởng ứng lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Ban Thường vụ Trung ương Đảng, thực hiện chủ trương “Tiêu khổ kháng chiến”. Ủy ban kháng chiến hành chánh xã Tịnh Thới đã vận động nhân dân, chủ động đốt ngôi đình thần để giặc Pháp không có chỗ đóng quân, đồn trú. Đình bị cháy gian chánh điện, còn lại gian Võ Ca phía trước không bị cháy. Ông từ Nghĩa đội hộp sắc thần để trong thúng giạ mang qua gởi ở nhà ông Cả trưởng. Khi tình hình tạm ổn, đông đảo nhân dân trong làng kẻ góp của, người góp công và thay phiên nhau cùng với thợ hàng ngày để cất lại gian chánh điện theo kiểu thiết kế bảng vẽ Đình Long Hưng – Sa Đéc.
Đặc biệt trong lần xây cất gần đây nhất của Đình Tịnh Thới vào năm Canh Tuất (1970). Ban tế tự đã phân công ông Cả trưởng Cầm làm trưởng ban thiết kế, ông Ký trưởng đoàn lạc quyên, Ông Cả Biện thủ quỷ phụ trách việc thu chi. Ngày 20 – 8 – 1970 được chọn làm ngày dỡ gỗ và đến ngày 25- 10 năm Nhâm Tý (1972) công trình xây cất đã hoàn thành. Ban hội tế đình được bầu lại gồm các thành viên:
Hương Cả - Nguyễn Phú Hữu
Hương chủ - Nguyễn Văn Đốc
Xã Đình – Huỳnh Kim Kế
Thư ký kiêm Thủ quỹ - Nguyễn Văn Đậm
Đình Tịnh Thới trong lần xây dựng này khá kiên cố, gian chính giữa là chánh điện và bái đường. Đây là nơi thờ sắc thần “Thần Hoàng Bổn Cảnh” với bàn hương án rất trang nghiêm. Hai gian bên thờ Tả ban – Hữu ban. Gian Võ Ca phía trước khá rộng dùng sân khấu để mỗi kỳ cúng đình ban tế tự rước đoàn hát đến hát bội cúng linh thần. Gian phía sau ở hướng đông là khu nhà bếp phục vụ cho việc ăn uống và phía trước có bàn thờ Tiên Sư tức bậc thầy đi trước tạo lập lễ nghi. Trước sân đình ngay chính giữa có đền thờ “Thần Nông” với mong muốn cho dân an, quốc thới, mùa màng tươi tốt, dân làng luôn no ấm. Phía đông có miếu thờ “Ngũ Hành Chúa Xứ” và phía Tây có miếu thờ “Sơn quân” với hình tượng ông Hổ khá to.
Đình Thần Tịnh Thới hiện tọa lạc tại số 643, tổ 12, ấp Tịnh Mỹ, xã Tịnh Thới, thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp. Đình vừa là nơi sinh hoạt tín ngưỡng của người dân, làm chỗ dựa tinh thần dân làng Tịnh thới đã bao đời nay. Đình còn là một di tích lâu đời, gắn liền với quá trình khai hoang lập ấp, là một di tích văn hóa của địa phương, nơi giáo dục truyền thống tốt đẹp, tinh thần yêu nước và niềm tự hào dân tộc. Thấy được những ý nghĩa đó, chính quyền, Ban tế tự đình và nhân dân Tịnh Thới mong muốn ngôi đình sớm được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa để tiếp tục bảo tồn và phát huy hơn nữa giá trị di tích.
Người viết: Nguyễn Thanh Thuận - Hội KHLS Đồng Tháp
Tin cùng chủ đề
-
Lễ hội Diều quốc tế quy tụ 100 chủng diều trên thế giới trình diễn ở Quảng Nam
04-07-2024 -
Festival hoa kiểng Sa Đéc lần thứ I năm 2023: " TÌNH ĐẤT - TÌNH HOA"
29-12-2023 -
Lạ lẫm món bánh nghệ
20-12-2023 -
VƯỜN CHÔM CHÔM HUYỀN VŨ – CAO LÃNH
08-07-2023 -
Củ Ấu và ẩm thực đặc trưng Đồng Tháp
27-07-2022 -
Khôi phục Chợ Ngã tư Đèn Dầu gắn với phố đi bộ
13-07-2022 -
“SEN NGÀY MỚI” MANG KHÁT VỌNG ĐỒNG THÁP VƯƠN XA
17-05-2022
TRANG THÔNG TIN ĐIỆN TỬ
©2023
Trưởng Ban biên tập:
Chức vụ:
©2023
Trưởng Ban biên tập:
Chức vụ:
THÔNG TIN LIÊN HỆ
Địa chỉ: Số 69, Tổ 2, ấp Tịnh Long, xã Tịnh Thới, Tp.Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp
Điện thoại: (0277) 3 885 287
Địa chỉ: Số 69, Tổ 2, ấp Tịnh Long, xã Tịnh Thới, Tp.Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp
Điện thoại: (0277) 3 885 287
THỐNG KÊ TRUY CẬP
4275848